Ülkemizin en temel savunma sanayii kuruluşlarından Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu (MKEK) geçen hafta itibarıyla Meclis’te kabul edilen kanunla Anonim Şirket haline getirildi.
Haliyle bu köklü kuruluşun da özelleştirilmek istendiği öne sürüldü. Yetkililer, “Özelleştirme yok” sözü verdi. Amacın, “göz bebeğimiz” bu kurumun “hantal yapısından” kurtarılıp modernleştirilmesi ve “özel sektör mantığıyla yönetilmesi” olduğu açıklandı.
“Burası Türkiye. Anonim Şirket sisteminde biraz yol alındıktan sonra bir gece yarısı kararnamesi ile özelleştirilmeyeceğinin garantisi var mı?” demekle yetinip, yeni düzenlemenin ana hatlarını aktaralım.
Yine Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olacak. A.Ş. Yönetim Kurulu üyeleri, 1 üyesi Hazine ve Maliye Bakanı’nın önereceği adaylar arasında olmak üzere Genel Kurul tarafından seçilecek. Yönetim kurulu ve genel müdürün görev, yetki ve sorumlulukları, yönetim kurulu üye sayısı, yönetim kurulu başkanı ve üyelerinin seçimi ve görev süreleri ile çalışma usul ve esasları, MKE AŞ’nin faaliyet konuları, organları, teşkilat yapısı, tasfiye ve denetimi, iştirakler kurulması, devir ve tasfiyesi, mali hükümleri ile diğer konular, şirketin esas sözleşmesiyle belirlenecek. Yönetim kurulunda görev alan kamu görevlilerine, KİT yönetim kurulu üyelerine ödenen tutarda ödeme yapılacak. Şirket yöneticileri ve personeline ödenecek yurt içi ve yurt dışı gündelik tutarı ile kullanılacak taşıtlara ilişkin usul, esas ve limitler Genel Kurul tarafından belirlenecek.
MKE A.Ş.’de Devlet İhale ve Kamu İhale yasaları başta olmak üzere birçok yasa uygulanmayacak. Bunlardan birisine dikkat çekelim. MKE A.Ş. ile ilgili yönetmelikler Resmi Gazete’de yayımlanmayacak.
Yıllardır TSK’da “şeffaflık ve denetim” isteyenlerin geldiği nokta işte bu!..
Bir başka önemli madde; çok stratejik ve önemli bu kurumda “gizliliğe” riayet için yönetmelikler bile yayımlanmayacak, ama “geçici veya sürekli olarak yabancı uyruklu personel istihdam edilebilecek”.
Yabancıyla Evlenmek Yasaktı
Bu özet bilgilerden sonra biraz da MKEK’in tarihçesine bakalım mı?
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren “Askeri Fabrikalar Umum Müdürlüğü” adı altında ve Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyetlerini sürdüren bu kurum, 8 Mart 1950’de çıkarılan kanunla Makine ve Kimya Endüstrisi Kurumu adını aldı ve şimdi Sanayi Bakanlığı olarak bilinen İşletmeler Bakanlığı’na bağlandı.
7 kişilik yönetim kurulunun, bir üyesi Maliye Bakanı’nın teklifi ile olmak üzere Milli Savunma Bakanı’nın teklifiyle Bakanlar Kurulu tarafından atanması, ayrıca “Umumi Heyete” Milli Savunma ve İşletmeler Bakanı, TBMM Savunma Komisyonu Başkanı ve Sözcüsü ile her yıl için bu komisyondan seçilecek 5 üyenin katılması öngörüldü.
Kurum ve işletmelerinin işlem ve hesaplarının denetimi yetkisi, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu’na verildi.
Kurum ve bağlı işletmelerde siyasi amaçlı toplantı, gösteri yapılması, çalışanlara sözlü veya yazılı siyasi telkinlerde bulunulması yasaklandı.
Ve kurumda görev alacak tüm memurlara, “yabancı kadınlarla” evlenme yasağı getirildi. Evlenmiş veya evlenecek olanların istifa etmiş sayılması kararlaştırıldı.
Evren Dönemi
MKEK’te ilk büyük dönüşüm 1980 darbesinden sonra yaşandı. Darbeci Kenan Evren döneminde, 18 Kasım 1983’te çıkarılan KHK ile Kuruma Kamu İktisadi Teşekkülü (KİT) statüsü verildi.
Yönetim Kurulu üyelerinden ikisinin, biri Genelkurmay Başkanlığı’nca belirlenmek ve muvazzaf subay olmak şartıyla Milli Savunma Bakanı, bir üyenin Sanayi ve Teknoloji Bakanı, bir üyenin de Maliye Bakanı tarafından önerilip, Başbakan ve adı geçen bakanların imzalarını taşıyan kararname ile atanması öngörüldü.
MKEK Yönetim Kurulu üyeliği için aranan nitelik ve şartlar, iştiraklerin yönetim kurulu üyeleri ve denetçileri için de kondu.
Kurumun pazarlama amacına dönük çalışmaları dışındaki tüm faaliyetleri için gizlilik kararı alınıp, faaliyet raporlarının dağıtım, yayım ve ilânı yasaklandı.
Özal Da A.Ş. Yaptı
Özelleştirme furyasının başladığı Özal dönemine gelirsek; 1984’te çıkarılan bir KHK ile tüm KİT’ler tek çatı altına alınınca, MKEK’in statüsünde de bazı değişikliklere gidildi ve Kurum, Genel Muhasebe Kanunu, Devlet İhale Kanunu hükümleri ile Sayıştay denetimine tabi olmaktan çıkarıldı.
1989 yılına kadar KİT statüsünde tek genel müdürlük olarak faaliyet gösteren kurum, bu tarihten itibaren “Bağlı Ortaklıklar (Anonim Şirket)” statüsüne dönüştürüldü.
Ancak sonraki yıllarda gerek hedeflenen amaçlara ulaşılamaması, gerekse çalışanların mali şartları arasında ciddi farklar meydana gelmesi sebebiyle A.Ş.’den vazgeçilip, yeniden Genel Müdürlük statüsüne dönüldü.
MKEK’in Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yerine Milli Savunma Bakanlığı’nın ilgili kuruluşu haline getirilmesi kararının, Haziran 2000’de dönemin Başbakanı merhum Bülent Ecevit’in teklifi, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in onayı ile alındığını da kaydedelim.
Yeniden Niye A.Ş.
MKEK’nun yıllar sonra yeniden A.Ş. olmasına dönersek;
Zarar mı ediyordu? Hayır. Ülkemizin en karlı sanayi kuruluşlarının başında geliyor.
Özelleştirme kesinlikle gündemde değilmiş.
Çalışanların akıbeti hakkında da bir sorun yok. Bizzat Türk Metal Sendikası Genel Başkanı Pevrul Kavrak, “Sendikamızın girişimleriyle, MKEK’da çalışan üyelerimizin iş güvenceleri, hak ve özgürlükleri korunmuş, tüm kıdem ve özlük hakları yeni bir sözleşme imzalamaya gerek kalmadan yürürlükteki yasalar ve toplu iş sözleşmesi çerçevesinde ‘kamu işçisi’ olarak güvence altına alınmıştır.” diyor.
O halde daha önce denenmiş ve vazgeçilmiş bu düzenlemeye niye ihtiyaç duyulmuş olabilir?
Görünürde geriye tek sebep kalıyor.
Sadece MKEK Genel Müdürlüğü değil, ona bağlı 12 fabrika da A.Ş.’ye dönüşecek. Bunların her birine Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri atanacak.
Bu da neresinden baksanız en az 50-100 kişi, yani birilerine daha ballı maaşlı koltuklar demek!..
Öyleyse, bu kadar önemli bir kurumu böylesine alt üst etmeye değer mi?!
Çokça merak edilen bir başka konu; apar topar gerçekleştirilen düzenlemenin, Sedat Peker’in “Suriye’ye giden silahlar” konusundaki iddialarıyla herhangi bir bağlantısı var mı? Her şeyi bilen ve duyan Peker, acaba buna ilişkin bir değerlendirme de yapar mı ki?!
Müyesser YILDIZ
5 Temmuz 2021
Odatv link: https://odatv4.com/yazar/muyesser-yildiz/kimler-balli-maasa-kavusacak-05072121.html